जनै पूर्णिमा र रक्षाबन्धन पर्व आज देशभर धुमधामसँग मनाइँदै

काठमाडौं, साउन २४ – वैदिक सनातन धर्मावलम्बीहरूले प्रत्येक वर्ष श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिन मनाउने जनै पूर्णिमा (ऋषितर्पणी) र रक्षाबन्धन पर्व आज देशभर धार्मिक उत्साहका साथ मनाइँदैछ।

बिहानैदेखि भक्तजनहरू नदी, पोखरी, ताल, कुण्डमा स्नान गरी गुरु–पुरोहितबाट मन्त्रिएको नयाँ यज्ञोपवीत (जनै) र रक्षासूत्र (डोरो) धारण गरेका छन्। वैदिक विश्वासअनुसार यस दिन नयाँ जनै फेरेर रक्षासूत्र बाँध्दा नकारात्मक शक्तिबाट सुरक्षा प्राप्त हुने मान्यता छ। सत्ययुगमा गुरु वृहस्पतिले दानवराज बलीलाई डोरो बाँधी जोगाएको पौराणिक प्रसङ्गसँग जोडिएको यो परम्परा आजसम्म निरन्तर रहँदै आएको हो।

श्रावणी स्नानपछि ब्राह्मण, क्षत्री र वैश्य वर्णका तागाधारीहरूले ऋषि तर्पण गरी रुद्राभिषेक विधिबाट नयाँ जनै फेर्ने प्रचलन छ। यस दिन आठ ऋषिहरू—कश्यप, अत्रि, भारद्वाज, विश्वामित्र, गौतम, जमदग्नि, वशिष्ठ र अगस्त्य—लाई पूजा गरिने भएकाले यसलाई ऋषितर्पणी पनि भनिन्छ। काठमाडौंको पशुपतिनाथ, वसन्तपुरको अशोकविनायक, वाग्मती नदी किनारासहित देशभरका मठ–मन्दिरमा भक्तजनको भीड लागिरहेको छ।

यसै दिन क्वाँटी खाने परम्परा पनि छ, जसमा ११ थरी गेडागुडी भिजाएर टुसा उमारेर झोल बनाई खाने गरिन्छ। आयुर्वेद शास्त्र अनुसार क्वाँटी सेवनले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने, पेट सफा राख्ने र वर्षायामको चिसो हटाउने विश्वास छ।

तराई क्षेत्रमा भने आजको दिन राखी पर्वका रूपमा मनाइन्छ, जहाँ दिदी–बहिनीहरूले दाजुभाइको हातमा राखी बाँधी सम्बन्धको प्रेम र विश्वास अभिव्यक्त गर्छन्।

मणिचूड, गोसाइँकुण्ड, कुम्भेश्वर, पाँचपोखरी, जनकपुरधाम, दानसाधु र त्रिवेणीधामलगायतका तीर्थस्थलमा आज बिहानैदेखि मेलामहोल छ। धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक सौहार्दको सन्देश बोकेको यो पर्वले देशभर उत्साह र भातृत्वको वातावरण सिर्जना गरेको छ।